1. Het Pannenhuis aan de Mark

Het Pannenhuis op het Hoekeinde is het oudste gebouw van Merksplas. In de topgevel aan de zuidzijde lees je het jaartal in blauwe steen: 1654. Pannenhuis "De Zwaan" in Merksplas bevond zich vlakbij een doorwaadbare plaats aan de Mark. Als de diligence met zijn reizigers en zijn bagage vanuit 's Hertogenbosch, via de Oudebaan aan de Mark kwamen, dan was de waard van de afspanning bereid om een handje te helpen om de vermoeide paarden doorheen het wad te trekken. Na zo'n dagreis waren de reizigers ook wel blij dat ze hun (tussentijdse) bestemming bereikten, dat de koetsier zijn paarden kon afspannen, en dat iedereen van een weldoende nachtrust kon genieten, na een gezonde maaltijd en een stevige pint. Want ook daar waren de Pannenhuizen voor bekend. Zij brouwde hun eigen bier. In Pannenhuis "De Zwaan" werd ook recht gesproken. Op regelmatige tijdstippen arriveerden hier rondtrekkende rechters, die een oordeel velden over de zwaardere lokale misdrijven. Dat dit inderdaad hier gebeurde, zien we aan de blauwe bol met daarop een kruis, in de topgevel aan de zuidzijde.Zo'n afspanningen stonden op een dagreis (ca 40 km) van elkaar. In de witte wolk boven het Pannenhuis herken je 'de drie bulten' van de Belgisch-Nederlandse grens van de Noorderkempen.